Ukraińska gospodarka znów wydaje się rosnąć

Kiedy na początku wojny porty w Odessie zostały zamknięte z powodu zagrożeń na morzu, rolnicy nie mogli wysyłać swoich produktów.

„Otrzymywaliśmy telefony z Mediolanu, płacząc, mówiąc, że nie mają składników makaronu” – wspomina lokalna oficjalna Alla Stoyanova.

Gdzie Porty regionu Jest to główny szlak eksportowy Ukrainy – drugiego co do wielkości eksportera zbóż na świecie i trzeciego co do wielkości eksportera olejów roślinnych –Globalne ceny żywności gwałtownie rosną.

Ale blokada była bardziej bolesna dla Ukraińców. Zajmował się inwazją rosyjską gospodarka kraju ciężki cios. Toczą się walki o ziemię, która w zeszłym roku wyprodukowała jedną piątą PKB.

Czytaj więcej:
* Rosną obawy przed eskalacją, gdy Rosja wysyła 9000 żołnierzy na granicę białoruską
* Zachód szykuje się do paniki w kraju, jeśli Putin pójdzie na broń nuklearną
* Co by się stało z gospodarką, gdyby Putin zrezygnował z wojny z Ukrainą?
* Władimir Putin obwinia bombardowanie Mostu Krymskiego o oszustwo w transporcie ukraińskiego zboża

Według Kijowskiej Szkoły Ekonomicznej zamachy spowodowały szkody w firmach o wartości 10 miliardów dolarów. Robotnicy włączyli się do walki lub uciekli w bezpieczne miejsce. Spośród 6,2 mln osób wewnętrznie przesiedlonych jedna trzecia jest bezrobotna. Międzynarodowy Fundusz Walutowy ocenia, że ​​produkt krajowy brutto zmniejszy się w tym roku o 35%.

Jednak gospodarka kraju powoli i ponuro przystosowała się do wojny – i wydaje się, że znów rośnie.

Weź porty w Odessie. Pracują poniżej swoich normalnych możliwości, ale pracują teraz. Pracownik mówi, że jest wzywany na dwie lub trzy zmiany w tygodniu. Z deptaków okazałego parku rozrywki w Odessie można zobaczyć statki towarowe przycupnięte wśród wysokich żółtych dźwigów.

Umowa zbożowa wynegocjowana w lipcu pod auspicjami ONZ umożliwiła Ukrainie eksport produktów rolnych; Od tego czasu wyprodukowano co najmniej 7,8 mln ton zboża.

Kraj spodziewa się w tym roku zbiorów w wysokości 65-70 milionów ton, co oznacza spadek o jedną trzecią w porównaniu z poziomem przedwojennym, ale zdrowa suma, biorąc pod uwagę warunki. Uprawa musi być na tyle opłacalna, aby umożliwić sadzenie w nowym sezonie. Ponieważ żywność może opuszczać statki, przepustowość kolei jest uwalniana do eksportu minerałów.

Nie bez znaczenia był także sukces Ukrainy na polu bitwy. W sierpniu Ukraina weszła z Unii Europejskiej tyle samo osób, co w przeciwnym kierunku. Udział firm działających na ponad połowie mocy produkcyjnych wyniósł we wrześniu około 80%, w porównaniu z 58% w maju. Odzwierciedla to zarówno rosnące bezpieczeństwo, jak i oficjalne wsparcie. Program rządowy pomógł 745 firmom przenieść się do bezpieczniejszych obszarów kraju.

Tymczasem umiejętne kształtowanie polityki pomogło krajowi uniknąć kryzysu finansowego. Kiedy wybuchła wojna, deficyt budżetowy rządu skoczył do 5000 dolarów miesięcznie (w porównaniu z przedwojenną prognozą 600 milionów dolarów). Mimo najlepszych starań banku centralnego, w lipcu nie miał innego wyjścia, jak tylko zdewaluować walutę. Kolejna dewaluacja waluty wydaje się teraz prawdopodobna, biorąc pod uwagę różnicę między kursem walutowym a kursem oficjalnym, mówi Olha Bendeuk z think-tanku Wiedeńskiego Instytutu Międzynarodowych Studiów Ekonomicznych.

Udowodniono jednak, że problemy te można przezwyciężyć. Banki przystąpiły do ​​wojny z dobrym kapitałem, dzięki konsolidacji i oczyszczeniu ziemi po przejęciu ziemi przez Rosję w 2014 roku. A umiejętności cyfrowe doskonalone przez pandemię Covid-19 nie zamykają ich drzwi. Niezależność banku centralnego, ustanowiona w ramach reform po 2014 roku, pomogła zapobiec panice.

„Nic z tego nie byłoby możliwe osiem lat temu” – mówi Natalie Jarsko, minister finansów w latach 2014-2016.

Międzynarodowi darczyńcy wkroczyli z bardzo potrzebnymi funduszami. Początkowo oferty wystarczały, by utrzymać rząd na powierzchni. Ale w miarę jak wojna się przeciągała, potrzeba większych zobowiązań stawała się coraz bardziej widoczna.

Ameryka wysłała 8,5 miliarda dolarów, a wkrótce doda kolejne 4,5 miliarda. Unia Europejska i jej państwa członkowskie obiecały podobną kwotę, ale nie udało się ich zrealizować. We wrześniu, po wielu przepychankach, wysłali pożyczki w wysokości 5 miliardów euro. Być może nie jest zaskoczeniem, że cierpliwość Waszyngtonu wobec Europy jest na wyczerpaniu.

Tak jest w Kijowie. Rząd uważa, że ​​w przyszłym roku będzie miał deficyt budżetowy w wysokości 38 miliardów dolarów, co odpowiada 19% przedwojennego PKB. Ukraina potrzebuje również około 17 USD na odbudowę infrastruktury krytycznej i mieszkań dla osób powracających.

Pieniądze we właściwym czasie są ważniejsze niż ich forma. „Ale oczywiście przy rozważaniu ewentualnego powrotu Ukrainy na rynki ważne jest, czy chodzi o pożyczki czy dotacje”, zauważa Konstantyn Kucherenko z firmy inwestycyjnej Dragon Capital w Kijowie.

Administracja Bidena planuje w przyszłym roku wysyłać granty o wartości 1,5 miliarda dolarów miesięcznie i ma nadzieję, że Unia Europejska zrobi to samo. Komisja Europejska pracuje nad propozycją, ale jej budżet został już przydzielony. Oczekuje się, że negocjacje między państwami członkowskimi będą trwały jeszcze przez jakiś czas.

Dokładne potrzeby Ukrainy będą częściowo zależeć od losów umowy zbożowej. Umowa wygasa 19 listopada. Kreml skarży się, że zachodnie sankcje utrudniają eksport nawozów, a Ukraina chce ponownie otworzyć rurociąg amoniaku z Rosji do portu Jużnyj, położonego 20 km na północny wschód od Odessy. Lokalni urzędnicy obawiają się, że takie żądania będą pretekstem do anulowania umowy.

Rolę do odegrania ma również rząd ukraiński. Niedawny raport sieci akademickiej Centre for Economic Policy Research (CEPR) przekonuje. Niektóre środki, takie jak wprowadzone w lipcu ograniczenia cen gazu i ogrzewania, są marnotrawione. Pomoc dla przesiedleńców ma formę podstawowego dochodu, do którego trafiają wszyscy, niezależnie od potrzeb.

Raport CEPR zaleca wzięcie kartki z amerykańskiego podręcznika z czasów II wojny światowej. Podczas konfliktu liczba amerykańskich rodzin płacących podatek dochodowy wzrosła dziesięciokrotnie, a podatki ogółem wzrosły.

Ukraiński system podatku liniowego, mający na celu uczynienie tego kraju atrakcyjnym miejscem do inwestowania w normalnych czasach, nie nadaje się do wspierania gospodarki wojennej. Gospodarka kraju obecnie rośnie, ale jej perspektywy pozostają niepewne.

Wymagane będzie dodatkowe wsparcie. Jeśli ukraińscy ministrowie podejmą niektóre z trudniejszych decyzji, twardogłowi Europejczycy będą mieli o jedną mniej wymówkę, by nie płacić.

© 2022 The Economist Newspaper Limited. Wszelkie prawa zastrzeżone. Z The Economist, wydane na licencji. Oryginalny artykuł można znaleźć na www.ekonomista.pl