Globalne ożywienie się kończy

Siły odzyskiwania wyczerpały się po COVID. Najnowsza aktualizacja Brookings-Financial Times Tracking Indicators for Global Economic Recovery (TIGER) pokazuje, że dynamika wzrostu, a także wskaźniki rynków finansowych i zaufanie Znacząco się pogorszył na całym świecie w ostatnich miesiącach. W sytuacji, gdy światowa gospodarka stoi w martwym punkcie, w warunkach podwyższonej niepewności i podwyższonego ryzyka, wiele krajów jest na skraju zapaści lub upadku.

Niektóre rany zadano sobie samemu. Błędne polityki, takie jak chińska strategia braku koronawirusa i lekkomyślny „mały budżet” Wielkiej Brytanii, utrudniły decydentom reagowanie na trwające zakłócenia w łańcuchu dostaw i przedłużającą się wojnę na Ukrainie. Wysoka i utrzymująca się inflacja na całym świecie oraz działania podejmowane przez banki centralne w celu jej powstrzymania również obniżają aktywność gospodarczą, osłabiają zaufanie gospodarstw domowych i przedsiębiorstw oraz niepokoje na rynkach finansowych.

W największych rozwiniętych gospodarkach, takich jak strefa euro, Japonia i Wielka Brytania, powolne i nieudane reakcje polityczne zwielokrotniły skutki wstrząsów zewnętrznych, wykolejając ścieżki wzrostu. W rezultacie wiele krajów rozwiniętych stoi obecnie przed wyzwaniami, które charakteryzują się przedłużającymi się okresami napięć gospodarczych i finansowych w gospodarkach wschodzących: gwałtowną deprecjacją waluty (w stosunku do dolara amerykańskiego), rosnącymi rentownościami obligacji rządowych, napiętymi finansami publicznymi i zacieśnieniem ograniczenia polityki.

Ze swojej strony gospodarka USA obfituje w mieszane sygnały. Z drugiej strony popyt konsumpcyjny pozostaje silny, a zatrudnienie nadal rośnie w dość zdrowym tempie. Jednocześnie wzrost PKB jest słaby, a inflacja pozostaje pod każdym względem wysoka, przez co Fed nie ma innego wyboru, jak dalej podnosić stopy procentowe, pomimo zaostrzenia warunków finansowych spowodowanych mocniejszym dolarem i niższymi cenami aktywów.

W Europie zakłócenia w dostawach energii napędzają inflację i ograniczają wzrost, podsycając obawy przed zimowymi niedoborami energii i podważając zaufanie sektora prywatnego. Niedawna deprecjacja funta jest symbolem wielu wyzwań stojących przed brytyjską gospodarką, w tym niekorzystnych warunków zewnętrznych, trwających reperkusji Brexitu i niezdyscyplinowanej polityki fiskalnej kraju. W wielu innych krajach europejskich polityka populistyczna może zwiększać ryzyko niestabilności finansowej i finansowej.

Japonia jest jedyną dużą rozwiniętą gospodarką, która ma luksus prowadzenia łatwej polityki pieniężnej dzięki niskiej stopie inflacji. Może to pomóc krajowi w utrzymaniu stabilnego, choć niskiego wzrostu, ponieważ szybka deprecjacja jena nie przyniosła do tej pory żadnych zauważalnych negatywnych skutków.

Gospodarki wschodzące stoją przed podobnymi wyzwaniami, w tym wysokimi stopami inflacji i deprecjacją waluty, ale generalnie mają lepsze perspektywy wzrostu niż ich zaawansowane odpowiedniki. Jednak słaby popyt na świecie i zaostrzające się warunki finansowe zwiększą presję na rozwijające się gospodarki z deficytami na rachunku obrotów bieżących. Jednak z kilkoma wyjątkami, takimi jak Turcja, Sri Lanka i Wenezuela – gdzie szalejące niegospodarne zarządzanie doprowadziło do załamania waluty – większość rynków wschodzących nie wydaje się zmierzać w kierunku kryzysu bilansu płatniczego.

Jednak Chiny borykają się z wieloma problemami wynikającymi ze ścisłego przestrzegania przez rząd polityki wolnej od COVID, słabnącego sektora nieruchomości i napięć związanych z niezrównoważonym systemem finansowym. Podczas gdy inflacja pozostaje pod kontrolą, deprecjacja renminbi w stosunku do dolara ograniczyła zdolność Ludowego Banku Chin do obniżania stóp procentowych. Rząd i Ludowy Bank Chin (PBOC) wdrożyły wiele fiskalnych i monetarnych środków stymulacyjnych, ale środki te miały ograniczony wpływ na konsumpcję i inwestycje prywatne. Również wzrost eksportu będzie prawdopodobnie ograniczany przez słaby globalny popyt.

Z drugiej strony gospodarka Indii pozostaje jasnym punktem. Kraj prawdopodobnie odnotuje silny wzrost w tym roku i w 2023 r. z wyższym eksportem ze względu na deprecjację rupii i korzystne skutki różnych reform podjętych w ostatnich latach. Ale czynnikiem ograniczającym jest nieustanna walka Indyjskiego Banku Rezerwy o powstrzymanie wysokiej inflacji.

Tymczasem rosyjska gospodarka została dotknięta sankcjami gospodarczymi i finansowymi nałożonymi przez mocarstwa zachodnie od czasu inwazji na Ukrainę, chociaż zwiększone dochody z eksportu i słaby import złagodziły cios poprzez umocnienie rubla. Waluty Ameryki Łacińskiej radziły sobie w tym roku zaskakująco dobrze, ale Brazylia i wiele innych krajów regionu zmaga się z trudnymi warunkami politycznymi, które mogą osłabić popyt krajowy i wzrost, odstraszyć inwestorów zagranicznych i podsycić niestabilność gospodarczą.

Rządy i banki centralne nie mają już luksusu stabilizowania wzrostu i kompensowania niekorzystnych wstrząsów nieograniczonymi bodźcami fiskalnymi i monetarnymi. Przynajmniej rządy powinny unikać źle ukierunkowanych środków fiskalnych i innych niepomocnych populistycznych polityk, robić wszystko, co w ich mocy, aby przezwyciężyć wąskie gardła w dostawach i wspierać banki centralne w ich dążeniu do przywrócenia stabilności cen. Nieskuteczna reakcja polityczna naraża na ryzyko tych, którzy najbardziej ucierpieli w wyniku wzrostu cen żywności i energii: najbiedniejsze gospodarki świata i najbiedniejsze gospodarstwa domowe w każdym kraju.

Mając ograniczone pole manewru, decydenci powinni koordynować działania fiskalne i monetarne, aby złagodzić krótkoterminową presję inflacyjną i skupić się na reformach, które mogą poprawić długoterminowy wzrost. Oprócz złagodzenia ograniczeń w dostawach i handlu powinny one tworzyć zachęty do inwestowania w zielone technologie i inne rodzaje infrastruktury. Środki te są niezbędne do wspierania popytu i zaufania sektora prywatnego w krótkim okresie oraz do przywrócenia oczekiwań inflacyjnych.

Eswar Prasad, profesor na Cornell University, Senior Fellow w Brookings Institution i autor Przyszłość pieniądza: jak rewolucja cyfrowa zmienia waluty i finanse (Harvard University Press, 2021). Aryan Khanna przyczynił się do powstania tej kolumny. (c) Konsorcjum Projektów 2022. Używane za zgodą.